گرمازدگی وضعیتی است که زندگی فرد را تهدید می‌کند. در این حالت به دلیل گرمای بیش از حد هوا، سیستم تنظیم کننده دمای بدن مختل می‌شود. هنگامی که فرد در یک محیط خیلی گرم یا مرطوب قرار می‌گیرد یا اینکه فعالیت بدنی شدیدی دارد، برای رها شدن از این گرمای زیاد، مکانیسم‌هایی در بدن فعال می‌شوند که باعث بروز گرمازدگی در فرد می‌شوند.

                                          
علائم گرمازدگی شامل افزایش دمای بدن، پوست خشک و داغ، تنفس سریع، گیجی و بیهوشی است.اولین اقدام در حالت گرمازدگی، کاهش دمای بدن با روش کنترل شده است.

‏برای جلوگیری از گرمازدگی، آب زیادی بنوشید و هنگام فعالیت بدنی زیاد در هوای گرم، بار ( وسایل ) زیادی با خودتان حمل نکنید.



‏گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی موقعیتی حاد و تهدید کننده زندگی است که در این حالت سیستم تنظیم کننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن یا وجود هر دو حالت، از کار می‌افتد.

در این حالت بدن نمی‌تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می‌یابد که می‌تواند اندام‌های اصلی را تخریب کند.

‏در گرمازدگی به دلیل دفع زیاد آب و املاح (نمک)، بدن دچار خستگی و ضعف می‌شود.

‏گرمازدگی می‌تواند باعث گرفتگی عضلات نیز شود که با احساس درد در دست ها، پاها و گاهی شکم همراه است.



‏عواملی که باعث گرمازدگی می‌شوند

برای کاهش دمای بدن در حالت گرمازدگی، جریان خون به سمت پوست افزایش می یابد و تعریق و تنفس برای دفع هوای گرم تسریع می‌شود.

گاهی اوقات مکانیسم‌های کاهش دمای بدن شدت می‌یابند که اگر رفع نشود، به بروز عوارض گرمازدگی در فرد منجر خواهد شد.

وقتی دمای خون بیشتر از حد طبیعی می‌شود، مرکز کنترل در مغز (هیپوتالاموس) پیام‌هایی را به دستگاه گردش خون می‌فرستد تا جریان خون را افزایش داده و رگ‌های خونی را، به خصوص در قسمت پوست بدن گشاد کند. وقتی رگ‌ها گشاد شدند، جریان خون درون آنها افزایش یافته، در نتیجه گرمای اضافی از خون وارد هوای خنک می‌شود. اگر این عمل برای خنک کردن بدن کافی نباشد، غدد عرق شروع به ترشح عرق می‌کند و تبخیر عرق از سطح پوست باعث خنک شدن آن می‌شود.

‏اما اگر دمای هوا خیلی بالا باشد، افزایش جریان خون تأثیر زیادی در کاهش دمای بدن ندارد. همچنین اگر آب زیادی از راه تعریق از دست بدهید، حجم خونتان کاهش و دمای بدنتان افزایش می‌یابد. اگر مقدار تولید گرما در بدن سریع‌تر و بیشتر از مقدار دفع آن باشد، دمای مرکزی بدن افزایش می‌یابد و به تخریب عمل بسیاری از اندام‌ها منجر می‌شود که ناشی از گرمازدگی است.

معمولاً بعد از اینکه برای مدت طولانی در معرض دمای بالای هوا قرار می‌گیرید، گرمازدگی رخ می‌دهد، مثل کار کردن در محیطی خیلی گرم، مخصوصاً اگر به گرما عادت نداشته باشید یا ورزش شدید مخصوصاً در تابستان یا وقتی که در اثر یک بیماری، تب بالایی داشته باشید.

آب وهوای مرطوب باعث می‌شود، تعریق تأثیر چندانی در خنک کردن بدن نداشته باشد، زیرا عرق کمتر تبخیر می‌شود.

‏پوشیدن لباس زیاد و پُرخوری از عوامل افزایش دهنده دمای بدن هستند. کمبود نمک در بدن بیشتر از کاهش آب در بروز علائم گرمازدگی مؤثر است.



‏شاید این پرسش برایتان به وجود آید که چه افرادی بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستند؟

هر فردی که در معرض هوای گرم و دمای زیاد قرار بگیرد، ممکن است دچار گرمازدگی شود. ولی افرادی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود بیشتر از دیگران دچار این وضعیت می‌شوند. بنابراین آنان باید بیشتر احتیاط کنند و در مکان‌های گرم و بدون تهویه قرار نگیرند و در هوای گرم، از منزل بیرون نروند.

‏این گروه‌ها به شرح زیر است:

‏1- کودکان

‏‏2- افراد مسن

‏‏3- افرادی که به فعالیت بدنی زیاد عادت ندارند.

‏‏4- افرادی که برای مدت طولانی در معرض تابش آفتاب هستند، مثل توریست‌هایی که به مناطق آفریقایی می‌روند.

‏‏5- افرادی که دچار بیماری‌های مزمن خاص هستند، مثل: تصلب شرایین، دیابتی‌ها و...

‏‏6- افراد معتاد به الکل

‏7- بعضی ناراحتی‌های پوستی نیز از دفع گرمای بدن جلوگیری می‌کنند، مثل : رشد غیرطبیعی پوست، فقدان مادرزادی غدد عرق، سخت شدن پوست.

‏‏8- مصرف بعضی داروها نیز با مکانیسم تنظیم دمای بدن مداخله می‌کند. بعضی از این داروها مثل : داروهای گوارشی که دارای آتروپین هستند،داروهای ضدافسردگی و روان درمانی، آنتی هیستامین‌ها مثل بنادریل، بعضی داروهای قلبی و داروهای مصرفی در بیماری پارکینسون.

‏9- افرادی که فعالیت‌های ورزشی خاصی دارند مثل دوندگان استقامتی(مسافت طولانی) یا دوچرخه سواران.

‏10- افرادی که نسبت به گرمای زیاد حساس هستند و به آن عادت ندارند.